Γιατί απαξιώθηκαν οι Ναύαρχοι και οι Πτέραρχοι από την θέση του Α/ΓΕΕΘΑ επί 30 χρόνια ;
Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. Παναγιώτης Δημητριάδης
Μέλος του ΔΣ της ΕΑΑΑ
Λαμβάνοντας υπόψη το Διάταγμα του Α/ΓΕΕΘΑ τον περασμένο Μάρτιο για μεταφορά τη νύχτα των νοσηλευομένων ασθενών Αεροπόρων από το νοσοκομείο της Αεροπορίας στο 401 ΓΣΝ, με την δικαιολογία ότι ήταν απόφαση της ηγεσίας (χωρίς ωστόσο να αναφέρει ποιας ηγεσίας), τη μετάβαση στη Σ. Αραβία ως Flag Officer, δηλαδή επίπεδο Ταξιάρχου, τη δημιουργία δύο Μεραρχιών ειδικών δυνάμεων υπό τον Α/ΓΕΕΘΑ, την ένταξη αεροσκαφών στο ΓΕΕΘΑ, τη δημιουργία Συντάγματος Δ.Μ με κατάργηση των Μοιρών ΓΕΑ και ΓΕΝ, τη νέα δομή δυνάμεων με αύξηση του αριθμού των ανώτατων αξιωματικών και κυρίως τον τρόπο Διοίκησης, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η διακλαδικότητα έχει μείνει στο ΦΕΚ, όπως είχε μείνει και η εναλλαγή στη θέση του Α/ΓΕΕΘΑ εκ Ξηράς Θαλασσής και Αέρος, ενώ η άσκηση Διοίκησης στο l’ etat c’est moi.
Με τη σύσταση του ΓΕΕΘΑ το 1950 καθορίσθηκε και το πλαίσιο αναδιοργάνωσης των Ε.Δ, με σκοπό την είσοδο στο ΝΑΤΟ. Το 1953 το νδ 2387 προέβλεπε ότι ο Α/ΓΕΕΘΑ επιλέγεται μεταξύ των εν ενεργεία Αντιστράτηγων, Αντιναυάρχων και Αντιπτεράρχων. Εν τούτοις από το 1950 έως το 1982 τη θέση κατείχαν μονίμως οι Αντιστράτηγοι, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου της χούντας αλλά και της μεταπολίτευσης. Από το 1950 – 1982 τη θέση του ΑΓΕΕΘΑ ανέλαβαν: ο Στρατάρχης Παπάγος, 14 Στρατηγοί και ένας Ναύαρχος. Ο Ναύαρχος Σ. Αυγέρης τοποθετήθηκε το Φεβρουάριο του 1967 και καθαιρέθηκε την 21η Απριλίου του ιδίου έτους, ενώ τη θέση του πήρε ο Οδυσσέας Αγγελής.
Το νδ 2387/53, προσδιόριζε ότι « ο Α/ΓΕΕΘΑ ασκεί Διοίκηση δια μέσω των Γενικών Επιτελείων (Γ.Ε)». Αυτή η δομή Διοίκησης ονομάζεται οριζόντια και εφαρμόσθηκε από τις ΗΠΑ ( Joint Chiefs of Staff) όπως και από άλλα κράτη του ΝΑΤΟ (the Joint Chiefs of Staff do not have operational command authority, either individually or collectively).
Το 1968 η χούντα καταργεί το νδ 2387 με το νδ 58/68 και το ΓΕΕΘΑ μετατρέπεται σε Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ) ενώ τα Γ.Ε. σε Αρχηγεία. Με τη ρύθμιση αυτή ο ΑΕΔ αποκτά την απόλυτη εξουσία και « ασκεί Διοίκηση επί των Αρχηγείων ». Αυτή η μορφή Διοίκησης ονομάζεται κάθετη, την είχε ο Χίτλερ, ο Καντάφι, όπως και άλλα παρόμοια καθεστώτα. Πέραν αυτού ο τότε ΑΕΔ Αγγελής άλλαξε και το Έμβλημα του ΓΕΕΘΑ που είχε σχεδιάσει ο Στρατάρχης Παπάγος. Το έμβλημα αυτό υπάρχει και σήμερα, για να μας θυμίζει τη χούντα του 1967 αλλά και το «καπέλωμα» των ΓΕΝ και ΓΕΑ.
Στις 19 Αυγούστου 1974, μετά τον Αττίλα 2, η κυβέρνηση προβαίνει σε αντικατάσταση του ΑΕΔ Στρατηγού Μπονάνου, επαναφέροντας από την βαθειά 7ετή αποστρατεία τον Στρατηγό Αρμπούζη, για να ηγηθεί του στρατεύματος και να διαχειρισθεί την εθνική κρίση. Θυμίζω την επαναφορά του Χατζηανέστη από την Ελβετία για να ηγηθεί της Στρατιάς στη Μ. Ασία με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα.
Η επαναφορά στρατιωτικών από την βαθειά ή την πρόωρη αποστρατεία ουδέποτε απέδωσε το προσδόκιμό όφελος υπέρ της χώρας σύμφωνα με την ιστορία. Η κυβέρνηση με το πρόβλημα της Κύπρου ante portas δεν προέβη σε εκκαθαρίσεις και πλήρωσε το τίμημα με τον Αττίλα 2. Εάν στις 24 Ιουλίου 74 τη θέση του ΑΕΔ αναλάμβανε Πτέραρχος, ο Αττίλας 2 δεν θα εκδηλωνόταν και δεν θα ανέφερε ο πρωθυπουργός τη φράση «η Κύπρος πέφτει μακράν», για την Αεροπορία, η Κύπρος δεν «έπεφτε μακράν», επειδή ήταν εντός των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των μαχητικών αεροσκαφών (το αναφέρω εκ θέσεως), επειδή οι αεροπόροι περίμεναν στην γραμμή απογείωσης, όταν η κάθετη δομή Διοίκησης της χούντας και του Αγγελή κατέρρεε. «Μακράν» έπεφτε γι’ αυτούς που δεν είχαν επιχειρησιακές γνώσεις, δεν είχαν ψυχικές δυνάμεις, θάρρος και αποφασιστικότητα για να πάρουν αποφάσεις και να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση που δημιούργησαν οι ίδιοι με το πραξικόπημα στην Κύπρο. Τι διαφορετικό θα μπορούσε να εισηγηθεί ο Στρατηγός Μπονάνος στην κυβέρνηση ο οποίος ήταν εμπλεκόμενος, με ποιες γνώσεις, με ποιο σθένος, σε έναν καθαρά αεροναυτικό πόλεμο, αλλά ακόμα και ο Στρατηγός Αρμπούζης από τη βαθειά αποστρατεία;.
Με τον ν 660/1977 του ΥΕΘΑ Αβέρωφ, αν και καθυστερημένα, καταργείται το νδ 58 και επανέρχεται το ΓΕΕΘΑ, με τον Α/ΓΕΕΘΑ να «ασκεί Διοίκηση δια μέσω των Γ.Ε». Φαίνεται ότι στην κατάρτιση του νόμου ο Στρατηγός Ντάβος, που διετέλεσε Α/ΓΕΕΘΑ 1976 – 1980, έβαλε το χέρι του, ώστε η επιλογή του Α/ΓΕΕΘΑ να γίνεται διαδοχικά: δύο Αντιστράτηγοι και από ένας Ναύαρχος η Πτέραρχος. Ο περιορισμός αυτός δεν υπήρχε στους προηγούμενους νόμους και άφησε ανοιχτή την πόρτα και στους εν αποστρατεία Αντιστράτηγους και στους ομοιοβάθμους τους με τη διαγραφή της λέξης «εν ενεργεία». Σε ποιο κράτος του ΝΑΤΟ υπάρχει αντίστοιχη διαδικασία;
Το 1980 στην θέση του ΑΓΕΕΘΑ τοποθετήθηκε ο Στρατηγός Γκράτσιος, τρίτος κατά σειρά μετά το 74, με την εναλλαγή να έχει μείνει στο ΦΕΚ. Είχε παγιωθεί η ιδέα από το παρελθόν ότι για τη θέση του Α/ΓΕΕΘΑ ικανοί ήταν μόνο οι Αντιστράτηγοι, απαξιώνοντας τους Ναυάρχους και Πτεράρχους. Οι Αντιστράτηγοι ήταν ικανοί, έχοντας ένα open Field of View, να βρίσκουν θέσεις στα πολιτικά κόμματα από την άκρα Δεξιά έως την άκρα Αριστερά, όταν οι αεροπόροι ήταν ημέρα και νύχτα σε ετοιμότητα των 5΄ και το ΠΝ όργωνε τις θάλασσες. Το πολιτικό σύστημα δεν θέλησε να καταλάβει ότι η εφαρμογή του νόμου εναλλαγής επιβάλλεται διότι αποτελεί δικλείδα ασφαλείας για τη Δημοκρατία, ειδικά σε μία χώρα που είχε 22 κύρια πραξικοπήματα εσωτερικού, ένα εξωτερικού, στην Κύπρο, και δεκάδες κινήματα που ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις σαν φυσαρμόνικα. Αν υπήρχε εναλλαγή πριν το ‘67, δεν θα υπήρχε πραξικόπημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ουδέποτε συμμετείχε αεροπόρος σε αυτού του είδους τις κυβερνήσεις.
Το 1995 κατατίθεται ο ν 2292/95, ο οποίος τροποποίησε την άσκηση Διοίκησης και όριζε ότι «ο ΑΓΕΕΘΑ ασκεί Διοίκηση κατά την ειρηνική περίοδο επί των Διακλαδικών Στρατηγείων». Αυτή η δομή Διοίκησης ήταν μια ενδιάμεση μεταξύ κάθετης και οριζόντιας.
Το 2002 κατατίθεται ο ν 2984 με ΥΕΘΑ τον Παπαντωνίου, ο οποίος προσδιόριζε ξεκάθαρα το επίπεδο της οριζόντιας Διοίκησης σε επίπεδο ηγεσίας των Ε.Δ. Ωστόσο δεν τροποποίησε τη δομή Διοίκησης του Α/ΓΕΕΘΑ επί των Διακλαδικών Στρατηγείων για άγνωστο λόγο.
Το 2010 κατατίθεται νέα τροποποίηση με τον ν 3883, ο οποίος αναφέρει ότι «Ο Α/ΓΕΕΘΑ ασκεί πλήρη διοίκηση επί των Γενικών Επιτελείων ». Ήρθε και έδεσε . Συγκρίνοντας το ΝΔ 58 /68 του Αγγελή με τον ν 3883/10, διαπιστώνουμε ότι έχουν κοινό παρονομαστή την «πλήρη άσκηση Διοίκησης επί των Γενικών Επιτελείων ή των Αρχηγείων’’, δηλαδή επανήλθε η κάθετη δομή Διοίκησης και ο Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ). Η ανικανότητα λήψης απόφασης για το Κυπριακό σε επίπεδο ΑΕΔ οφείλεται στην κάθετη δομή Διοίκησης, όπως και του Γ΄ ΡΑΙΧ που είχε την ίδια τύχη, δεν υπάρχουν πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αν αυτή η δομή είχε πλεονέκτημα, θα την είχαν εφαρμόσει πρώτα οι Αμερικάνοι και σύσσωμο το ΝΑΤΟ.
Ο νόμος 3883 περί άσκησης Διοίκησης του Α/ΓΕΕΘΑ επί των Γ.Ε ήταν εν υπνώσει, έως τη μέρα έκδοσης του διατάγματος για το Νοσοκομείο της Αεροπορίας. Η κίνηση αυτή προκάλεσε ερωτηματικά, αφού το 251 ΓΝΑ υπάγεται στο ΓΕΑ και όχι στο ΓΕΕΘΑ. Ερωτάται ο κ. Α/ΓΕΕΘΑ αν και οι προκάτοχοί του έπραξαν όσα πράττει ο ίδιος.
Η δημιουργία ενός Σώματος Στρατού Ξηράς υπό τον ΑΓΕΕΘΑ με δυο Μεραρχίες ειδικών δυνάμεων και το Σύνταγμα Δ.Μ, τον καθιστά Σωματάρχη Σώματος ειδικών Δυνάμεων τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει κατά κρίση, αφού έχει την απόλυτη εξουσία. Η δημιουργία Συντάγματος Δ.Μ. απαξιώνει τα Γ.Ε, αφού για να πάρουν μια «καρέκλα» θα πρέπει να έχουν την έγκριση του Α/ΓΕΕΘΑ. Τον πόλεμο τον κάνουν τα Γ.Ε και όχι το ΓΕΕΘΑ ή οι Μονάδες ειδικών επιχειρήσεων, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς. Oι πολλές φωτογραφίσεις, το ακούραστο των δημοσίων σχέσεων και ο image maker δείχνουν τάση εξουσίας, που φτάνει στη δημιουργία αεροπορίας ΓΕΕΘΑ, αποτελώντας παγκόσμια πρωτοτυπία.
Την Απάντηση για την απαξίωση των Ναυάρχων και Πτεράρχων από την θέση του Α/ΓΕΕΘΑ επί 30 χρόνια καλούνται να δώσουν οι συνάδελφοι του ΣΞ, διότι το σερί θα ήταν συνεχόμενο αν ο Ανδρέας δεν έκοβε το Γόρδιο δεσμό το 1982.
Το ΥΠΕΘΑ οφείλει να επαναφέρει την οριζόντια δομή Διοίκησης όπως την είχε ο Στρατάρχης και ο Αβέρωφ, όπως την έχει το ΝΑΤΟ, καθιερώνοντας νέο έμβλημα, διότι τα περί ειδικών δυνάμεων, Αεροπορία ΓΕΕΘΑ, Σύνταγμα Δ.Μ, αύξηση ανωτάτων αξιωματικών για να δικαιολογηθεί η θέση ενός Αντιστράτηγου και άλλων τινών ευχάριστων στα αυτιά, επαναφέρει καταστάσεις που βίωσε ο τόπος με τραγικά αποτελέσματα.
Η επαναφορά του ΑΕΔ, παραγκωνίζει τα Γενικά Επιτελεία, επειδή δεν προσθέτουν «image» κατά τον image maker. Δημιουργείται θέμα δυσπιστίας προθέσεων, όταν η συγκεκριμένη τροποποίηση αποκόπτει τους Αρχηγούς των Γ.Ε από την πολιτική ηγεσία. Πέραν τούτου χάσαμε το πλεονέκτημα σε σχέση με τη δομή του TGS ενώ υπερτερούσαμε!
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι δύο Μεραρχίες ειδικών δυνάμεων δεν «είναι εργαλείο στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας» δεν αποτελούν εγγύηση Δημοκρατίας, όταν υπάγονται σε έναν και μόνο Διοικητή.
Μήπως τελικά ήταν παιδικό όνειρο η δημιουργία μιας cohortes praetoriae, όπως είχαν οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες, αντί για «τα σκυλιά που αλυχτάνε» σε ένα εγχείρημα του οποίου το operational concept αγνώστου αποτελέσματος πηγάζει από το στημένο image;