Ποιόν εξυπηρετεί η δολοφονία του Ιρανού επιστήμονα;
Άρθρο του Απτχου (Ι) ε.α. Ιωάννη Αναστασάκη, της 51ης Σειράς Ιπταμένων της Σ.Ι. Τάξεως 1979
Αθήνα 5 Δεκ. 2020
Το θέμα της δολοφονίας του Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα δεν είναι πλέον πρωτοσέλιδο. Η εξέλιξη όμως της ιστορίας που σηματοδοτήθηκε από την δολοφονία, εκτυλίσσεται στο παρασκήνιο με αναμενόμενες εξελίξεις στο εγγύς μέλλον. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας κ. Ζοσέπ Μπορέλ δήλωσε λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία, ότι επικοινώνησε με τον ομόλογό του στο Ιραν, με σκοπό τον προγραμματισμό πριν τα Χριστούγεννα, σύσκεψης με συμμετοχή των Υπουργών των χωρών που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη πυρηνική συμφωνία για το Ιράν (Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης για το Ιράν, JCPOA).
Οι συμβεβλημένες χώρες εκτός του Ιράν, είναι η Κίνα, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ρωσία και η Βρετανία. Οι ΗΠΑ επί Τραμπ αποσύρθηκαν ως συμβαλλόμενο μέλος. Ο εμφανής αντικειμενικός σκοπός της έκτακτης αυτής σύσκεψης θα είναι να μην εκτροχιαστεί η πυρηνική συμφωνία για το Ιράν λόγω της δολοφονίας, τουλάχιστον μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ.
Η δολοφονία επομένως του πυρηνικού επιστήμονα, στην πραγματικότητα φαίνεται να είναι μία “μπλόφα” σε ένα δυνατό παιχνίδι γεωστρατηγικού πόκερ, μεταξύ δυνατών παικτών, οι βασικότεροι των οποίων είναι το Ισραήλ, το Ιράν, η Τουρκία και οι ΗΠΑ.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ για την δολοφονία, διότι στον τόπο της εκτέλεσης βρέθηκε όπλο ισραηλινής κατασκευής. Το επιχείρημα είναι έωλο και θυμίζει σενάριο τουρκικής σαπουνόπερας. Επαγγελματίες δεν κάνουν παιδαριώδη λάθη αυτής της μορφής.
Βέβαια η ένταση που διαχρονικά υπάρχει στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, επιτρέπει την ανερμάτιστη χωρίς αποδεικτικά στοιχεία κατηγορία, με απόδοση ευθύνης. Επιπρόσθετα “επιτρέπει” πιθανόν επιθέσεις αντεκδίκησης εναντίον στόχων του Ισραήλ, που θα οξύνουν έτι περεταίρω τις σχέσεις των δύο χωρών. Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν είχε λόγο το Ισραήλ να προχωρήσει σε αυτή τη δολοφονία, μόνο ένα μήνα πριν την ανάληψη της νέας ηγεσίας στις ΗΠΑ και την αλλαγή πολιτικής; Η εμφανής απάντηση είναι πως όχι.
Το Ιράν;
Σύμβουλοι του νέου προέδρου των ΗΠΑ προαναγγέλλουν την επανέναρξη της πυρηνικής συμφωνίας, με βασική προϋπόθεση την παραίτηση του Ιράν από τις προσπάθειες για κατασκευή πυρηνικών όπλων. Η κυβέρνηση του Ιράν από την άλλη, καλεί τη νέα αμερικανική ηγεσία να άρει άμεσα τα περιοριστικά μέτρα (sanctions), που έχουν ταλαιπωρήσει κυρίως τον λαό της χώρας και έχουν τροφοδοτήσει αντιδράσεις κατά της κυβέρνησης.
Η δολοφονία θα μπορούσε να είναι σχεδιασμένη στο πλαίσιο αλλαγής πολιτικής της ιρανικής κυβέρνησης, ως προάγγελος της δηλωμένης πολιτικής που προτίθεται να ακολουθήσει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Θα μπορούσε δηλαδή να εκληφθεί ως ένα πρώτο βήμα καλών προθέσεων από πλευράς του Ιράν, υποδηλώνοντας ότι η εξάλειψη του συγκεκριμένου επιστήμονα, που σημειωτέον ήταν ο επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος, σηματοδοτεί την αλλαγή πολιτικής του Ιράν στη συνέχιση του πυρηνικού του προγράμματος.
Η απώλεια είναι σημειολογική και όχι ουσίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, διότι υπάρχουν πλείστοι όσοι Ιρανοί επιστήμονες για να το συνεχίσουν, αν αυτή είναι η λάθος απόφαση της κυβέρνησης της χώρας.
Τουρκία και ΗΠΑ;
Οι μυστικές υπηρεσίας της Τουρκίας έχουν κατηγορηθεί τα τελευταία χρόνια για δολοφονίες ή και απόπειρες εναντίον προσώπων σε άλλες χώρες, επειδή δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα του καθεστώτος Ερντογάν. Επιπλέον δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι προ ολίγων μηνών, ο επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών του Ισραήλ σε δημόσια δήλωση ανέφερε ότι η Τουρκία σήμερα είναι μεγαλύτερη απειλή από το Ιράν.
Μεταξύ άλλων, η δήλωση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι στο εσωτερικό της Τουρκίας, λόγω επιβολής του ισλαμισμού από την παρούσα κυβέρνηση, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην δημόσια διοίκηση, το ποσοστό αισθημάτων αντι-ισραηλ και αντι-δύσης πλησιάζει το 80% από πρόσφατες σφυγμομετρήσεις. Σε αντιδιαστολή στο Ιράν, παρά την επιβολή των κυρώσεων, οι πολίτες σε ποσοστό κοντά στο 70% από μυστικές δημοσκοπήσεις, θα επιθυμούσε άνοιγμα και συνεργασία με κράτη της Δύσης.
Συνάγεται εκ των ανωτέρω, ότι ενόψει της ανάληψης των καθηκόντων του Μπάιντεν, θα ήταν πολύ επιθυμητό για την Τουρκία να δημιουργηθεί ένταση στις σχέσεις των ΗΠΑ με το Ιράν, με απώτερο σκοπό να διατηρηθεί ή και να οξυνθεί η υπάρχουσα σήμερα ένταση, με άξονα το δίπολο Ιράν-Ισραήλ. Τούτο διότι γεωστρατηγικά, εάν εξομαλυνθούν οι σχέσεις του Ιράν με ΗΠΑ και Ισραήλ, η θέση της Τουρκίας απομειώνεται αισθητά και η τουρκική ηγεσία το απεύχεται με κάθε τρόπο και μέσο. Ίσως και με μία ακόμα δολοφονία.
Πρόσφατα διέρρευσε στον τύπο ότι ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ ζήτησε από τις αρμόδιες υπηρεσίες να σχολιάσουν την δυνατότητα άμεσου στρατιωτικού πλήγματος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Σύμφωνα πάντα με διαρροές στον τύπο, η Διοίκηση αντιτάχτηκε στην ιδέα. Η πρόθεση του νυν προέδρου εγείρει απορίες από το γεγονός και μόνο ότι τον Ιανουάριο παραδίδει την εξουσία στον επόμενο εκλεγέντα.
Επομένως η όποια επιθετική στρατιωτική ενέργεια εις βάρος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν αυτή την χρονική στιγμή, τίθεται υπό κρίση του πραγματικού αντικειμενικού σκοπού. Ο μόνος σκοπός που πιθανόν θα εξυπηρετούσε θα ήταν να δυσκολέψει την προσέγγιση της επόμενης κυβέρνησης με το Ιράν. Τούτο διότι η δολοφονία του Ιρανού επιστήμονα σε καμία περίπτωση δεν σταματά την όποια εξέλιξη στο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Επομένως η υπόψη δολοφονία θα εξυπηρετούσε μόνο πολιτικά οφέλη που όμως λόγω χρονικής συγκυρίας δεν κρίνονται αξιοποιήσιμα.
Το γεωστρατηγικό πόκερ συνεχίζεται
Τα ερωτήματα παραμένουν σχετικά με τις πραγματικές αιτίες που οδήγησαν στην δολοφονία αυτού του επιστήμονα. Γιατί πράγματι δολοφονήθηκε; Ποιος παίκτης του γεωστρατηγικού πόκερ ωφελείται πραγματικά;
Από τις αντιδράσεις αντεκδίκησης της κυβέρνησης του Ιράν θα φανεί αν πράγματι πιστεύει ότι η δολοφονία εκτελέστηκε από Ισραηλινούς, άσχετα με τη ρητορική μίσους που ακολούθησε μετά την δολοφονία, κυρίως για εσωτερική λαϊκή κατανάλωση. Μία συγκρατημένη αντίδραση του Ιράν θα είναι δείκτης πραγματικής επιθυμίας του για μία συμβιβαστική λύση και άρση των περιορισμών.
Η Τουρκία είναι βέβαιο ότι θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις, διότι κάθε θετική εξέλιξη με το Ιράν, υποβαθμίζει την γεωστρατηγική αξία της ίδιας στην περιοχή. Η δολοφονία του Ιρανού επιστήμονα φαίνεται ότι εξυπηρετεί περισσότερο την ίδια και τις μακρόπνοες επιδιώξεις της στην ευρύτερη περιοχή. Οι ενέργειες της ΕΕ και των συμβαλλόμενων μερών στην πυρηνική συμφωνία κρίνεται πως θα είναι ένα μεταβατικό στάδιο, για το πέρασμα σε πιο σταθερά αποτελέσματα με την ανάληψη της νέας ηγεσίας στις ΗΠΑ.
Απτχος (Ι) Ιωάννης Αναστασάκης
ΥΓ. O Ιωάννης Αναστασάκης είναι μέλος του Σ.Α.Σ.Ι., στρατηγικός αναλυτής με εξειδίκευση στον Ηλεκτρονικό Πόλεμο, τους εξοπλισμούς και τις Αμυντικές Επενδύσεις, καθώς και τις Διεθνείς Αμυντικές Σχέσεις. Είναι πρόεδρος του Athens Alumni Hub του Κέντρου Πολιτικής Ασφάλειας της Γενεύης – GCSP (Geneva Centre for Security Policy), καθώς και ιδρυτής της δεξαμενής εμπειρογνωμόνων ROSED (=Regional Observatory, Security for Economic Development)